Risicobeoordeling voor installatie en processen - HAZOP

De afkorting HAZOP staat voor HAZard and OPerability studie. De HAZOP studie is een bekende methode voor het identificeren van gevaren en ongewenste situaties in industriële installaties die ook steeds meer ingang in bijvoorbeeld farmacie en levensmiddelen industrie vindt.

Het doel van een HAZOP is het beheersbaar maken van risico’s. De studie wordt onder leiding van een ervaren voorzitter uitgevoerd door een multi-disciplinair team. Een HAZOP wordt toegepast op een chemisch of fysisch proces of op het uitvoeren van handelingen. In het eerste geval ligt de focus op de procesrisico’s, in het tweede geval op het menselijk falen.

Wanneer HAZOP studie

HAZOP studies worden in verschillende stadia van een project uitgevoerd.

Eerste studie

Aangezien vroeg in een project nog relatief eenvoudig (lees tegen geringe kosten) wijzigingen in het ontwerp zijn aan te brengen, is het aan te bevelen een eerste studie uit te voeren zodra het procesverloop in grote lijnen bekend is.

Tweede studie

Een tweede studie volgt dan wanneer het detailontwerp gereed is. In deze studie kunnen de uitkomsten van de eerste studie in het ontwerp geverifieerd worden en is uiteraard meer detailinformatie beschikbaar, waardoor de studie de gewenste diepgang krijgt.

HAZOP studie bij bestaande installatie(s)

Maar ook voor bestaande installaties is de HAZOP methodiek een waardevol instrument. Maar al te vaak ontbreekt essentiële achtergrondinformatie van bijvoorbeeld drukveiligheden of beveiligingssystemen. Met een HAZOP studie worden deze achtergronden weer inzichtelijk en ontstaat de mogelijkheid de genomen maatregelen te verifiëren. Daarnaast worden er in de loop van de tijd talloze kleinere wijzigingen in een installatie doorgevoerd. De individuele wijzigigen worden vaak los van elkaar beoordeeld, terwijl er wel interactie kan ontstaan. Deze interacties zijn op te sporen met een HAZOP. Ook belangrijk zijn de ervaringen die in de loop van de tijd opgedaan worden met de installatie.

Stappenplan HAZOP

De eerste stap bij een HAZOP studie is de identificatie van mogelijke risico’s. Hiervoor worden zogenaamde gidswoorden gebruikt die het uitvoerende team leiden in het opsporen van situaties die aanleiding kunnen zijn tot het ontstaan van een gevaarlijke of anderszins ongewenste situatie.

Vervolgens wordt bepaald wat de negatieve gevolgen daarvan kunnen zijn, in termen van mens, milieu en kosten. Op basis hiervan kunnen prioriteiten gesteld worden in het inherent veiliger ontwerpen van de installatie of eisen vastgelegd worden ten aanzien van de betrouwbaarheid van maatregelen. Bijvoorbeeld wanneer een beveiligingssysteem wordt ingezet, wordt dit uitgedrukt in een ‘target SIL’, Safety Integrity Level.
Telkens is het van belang vast te leggen welke uitgangspunten gehanteerd worden. Dit kan bijvoorbeeld tot gevolg hebben dat vanuit een HAZOP studie al eisen en prioriteiten worden gesteld aan onderhoud van bepaalde systemen.

HAZOP experts

Bij D&F werken de juiste experts op het gebied van HAZOP, zij kunnen u helpen bij het uitvoeren van uw HAZOP studie door begeleiding en coaching. Liever de gehele HAZOP studie uitbesteden? Wij voeren de HAZOP studie graag voor u uit. Tevens geven wij een ééndaagse HAZOP training die u op weg helpt om zelfstandig aan de slag te gaan.

• Klik hier voor de actuele cursusdata en meer informatie over de HAZOP training.
• Meer lezen over een HAZOP? Download hier D&F's whitepaper HAZOP & Procesveiligheid.