Nieuws: Geef machineveiligheid prioriteit!

28/05/19

Onlangs publiceerde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (later RIVM) haar onderzoeksrapport naar honderd ernstige arbeidsongevallen met machines: ‘Van gewenning naar herkenning’. Voor dit onderzoek zijn honderd arbeidsongevallen geanalyseerd waarbij er sprake was van contact met bewegende delen van de machine in de periode 2015 tot en met 2016. In dit artikel nemen we delen uit dit rapport over en gebruiken we informatie uit onze dagelijkse praktijk en opgedane inzichten van 25 jaar machineveiligheid.

Keiharde cijfers

Wereldwijd zijn er jaarlijks 2.800.000 doden door werk of werk gerelateerde ziekten, in Nederland zijn er jaarlijks 4100 doden door werk of werk gerelateerde ziekten. Hiervan zijn er in Nederland 70 doden door ongevallen op het werk. En elk jaar verliezen circa 280 mensen lichaamsdelen, vooral vingers of delen daarvan, tijdens werkzaamheden met machines.

Om dit te voorkomen is het van belang dat medewerkers niet in aanraking kunnen komen met bewegende delen van machines. Afschermingen zouden de medewerkers moeten beschermen maar in de praktijk worden deze verwijderd voor onderhoud of men omzeilt de afscherming, veelal met de beste bedoelingen zonder het gevolg te overzien.

Praktijklessen

Het RIVM heeft op basis van haar analyse praktische lessen voor de praktijk opgesteld.
Één van die lessen is het belang om regelmatig te checken of alles nog steeds veilig is. Ook is het samenspel van een goed machine-ontwerp en een veilige manier van werken met deze machines onlosmakelijk met elkaar verbonden. Daarnaast is het aan te bevelen op te letten op specifieke gedragingen die regelmatig tot ongevallen leiden.

Risicobeheersende maatregelen

Machines zijn vandaag de dag niet meer weg te denken uit de moderne industriële samenleving. Om risico’s voor medewerkers te beheersen, moeten maatregelen worden getroffen;

• Bronmaatregelen genieten de voorkeur. Deze maatregelen nemen een gevaar aan de bron weg of beperken het sterk.
• Daarna volgen collectieve maatregelen zoals het aanbrengen van fysieke afschermingen.
• Vervolgens zijn de individuele maatregelen van belang die gericht zijn op de handelingen van individuele medewerkers. Voorbeelden hiervan zijn: tweehandenbediening of blokkeerbediening.
• ‘Last but not least’ komen de persoonlijke beschermingsmiddelen. Waarbij ook extra gevaren kunnen optreden zoals handschoenen die in het bewegende deel van de machine getrokken worden.

Meest voorkomende oorzaken

Machineongevallen komen ieder jaar voor, met name bij de vervaardiging van voedingsmiddelen, bij groothandel, en bij de vervaardiging van producten van metaal. De gevolgen kunnen zeer ernstig zijn zoals amputatie (van delen) van vingers.
Er zijn twee achterliggende oorzaken te benoemen:

• Bewegende delen van de machine zijn blootgesteld
• Beweging van mens in de buurt van machine, al dan niet bedoeld

Daarnaast zijn er nog een aantal relevante factoren te benoemen:

• Er is in de organisatie onvoldoende motivatie, betrokkenheid of alertheid voor het veilig werken met machines
• Tekortkomingen op het gebied van de plannen en procedures van de organisatie.

Aanbevelingen

Het begint met een goed doordacht ontwerp van de machine door de machinefabrikant. Die moet in zijn risicobeoordeling en ontwerp van de machine rekening houden met de werkzaamheden die er met de machine uitgevoerd moeten worden. Hekwerken om de machine en afschermingen moeten er niet voor zorgen dat bepaalde werkzaamheden niet of nauwelijks uitvoerbaar meer zijn. Dat kan medewerkers namelijk motiveren om op een creatieve wijze deze afschermingen en/of beveiligingen te omzeilen of onklaar te maken.

Omdat geplaatste afschermingen niet altijd gerespecteerd worden door medewerkers, is het belangrijk dat medewerkers goed geïnstrueerd worden over de risico’s, nut en noodzaak van deze afschermingen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van toolboxmeetings, training of coaching.

Bewustwording over mogelijke ernstige gevolgen kan ervoor zorgen dat medewerkers in de toekomst wél inzien dat de afscherming op zijn plaats dient te blijven of dat een machine bijvoorbeeld eerst ‘energievrij’ gemaakt wordt.

Frequente instructies, die herhaaldelijk worden gegeven kunnen de veiligheid van medewerkers vergroten. Zij worden hierdoor getraind op het herkennen van gevaren, ook is het van belang dat zij bijvoorbeeld een collega durven aan te spreken op zijn of haar gedrag. Hierbij moet vooral niet vergeten worden om een compliment uit te delen wanneer men wel keurig volgens alle regels en procedures te wek gaat. Immers dat is veel leuker om te ontvangen én overigens ook om te geven!

Mocht uw organisatie meer informatie wensen over het ontwerpen van veilige machines en het veilig werken met/aan machines met bewegende delen, dan zijn wij er voor u.

Vrijblijvend advies

Bel of mail ons gerust en wij komen vrijblijvend bij u langs voor een advies op maat. Ook kunt u bij ons terecht voor diverse veiligheidstrainingen; variërend van machineveiligheid over CE-markering tot en met Beïnvloeden van veiligheidsgedrag.

• telefonisch contact via (076) 50 40 340
• stel uw vraag direct via het contactformulier

Bron: RIVM rapport 2018-0172